DSM-IV-TR ve DSM5 Arasındaki Farklar Nelerdir

?

DSM, yani İngilizce adıyla Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Türkçe adıyla Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayınlanan ve zihinsel rahatsızlıklara tanı koymak için ölçütleri belirleyen bir kaynaktır.

Unutmayalım, tanı koymakta, Avrupa’da ve ülkemizde sağlık alanında kullanılan ICD-10 diğer bir kaynak kitap olarak kabul edilir.

Tarihçesi

İlk defa 1952’de yayınlanan bu kılavuzun çok yakın döneme kadar DSM IV-TR versiyonu kullanılmaktaydı. Psikolojik sağlık alanındaki gelişmeler, yepyeni yöntemlerin ortaya çıkması ile Mayıs 2013’te yayınlanan DSM-5 ile bir takım değişiklikler ve geliştirmeler yapıldı. Özellikle şizofreni ve travma sonrası stres bozukluğu bölümlerinde farklılıklar ve “Eksen Sistemi”nin kaldırılması gibi değişikliklerin yer aldığı DSM 5’te DEHB ile ilgili bölümde de bir takım değişikliklere gidildi.

Bilindiği gibi DSM-4-TR’de bozukluklar için ICD-9 kodları belirtilmekteydi. DSM-5’te buna ek olarak ICD-10 kodları da belirtilmektedir.

DSM-IV-TR ve DSM5 Arasındaki Farklar Nelerdir?

TEMEL FARKLAR

DSM–5 ve DSM–IV–TR arasındaki temel fark, yeni baskıda boyutsal bir yaklaşımın dahil edilmesidir. DSM–5, depresyon ve anksiyete gibi belirli bozukluklar için semptom şiddetinin boyutsal bir değerlendirmesini içerir. Bu, klinisyenlerin yalnızca kategorik tanılara güvenmek yerine bir bozukluk içindeki semptomların değişkenliğini ve karmaşıklığını yakalamalarına olanak tanır. DSM–5‘teki boyutsal yaklaşım, ruhsal bozuklukların daha incelikli bir şekilde anlaşılmasını sağlar ve tedavi kararlarına rehberlik etmeye yardımcı olabilir.

SAYICA ARTIŞ

DSM5 yaklaşık olarak 300 psikolojik rahatsızlığa yer verirken bu sayıda DSM 4 TR’de 250 civarındaydı.

KİTABIN YAPISINDAKİ (MİZANPAJINDAKİ) FARKLAR

DSM–5, ruhsal bozuklukların sınıflandırılmasını daha gelişimsel ve yaşam boyu odaklı bir yaklaşımı yansıtacak şekilde yeniden düzenlemiştir. Yeni baskı, bozuklukları yalnızca semptom sunumuna göre düzenlemek yerine, ortak özelliklere ve etiyolojiye dayalı olarak daha geniş kategorilere ayırmıştır. DSM–5‘teki bu yapısal değişiklik, ruhsal bozuklukların ve gelişimsel yörüngelerinin daha kapsamlı bir şekilde anlaşılmasına olanak tanıyarak, yaşam boyu bireyler için daha hedefli ve etkili müdahaleleri kolaylaştırır.

KÜLTÜREL FARKLARIN ÖNEMSENMESİ

DSM-5, ruhsal bozuklukların teşhisinde kültürel hususların ele alınmasında da önemli adımlar atmıştır. Yeni baskı, klinisyenlerin kültürel faktörlerin bireyin ruh sağlığı üzerindeki etkisini değerlendirmesine yardımcı olan bir Kültürel Formülasyon Görüşmesi (CFI) içerir. Bu araç, tedavi arayan bireylerin farklı geçmişlerini ve deneyimlerini dikkate alarak, ruhsal bozuklukların kültürel olarak daha duyarlı ve kapsamlı bir değerlendirmesine olanak tanır. Buna karşılık, DSM-IV-TR, farklı kültürel geçmişlere sahip bireyler için yanlış teşhise veya uygunsuz tedaviye yol açabilecek kültürel hususlar hakkında sınırlı rehberliğe sahipti.

ARAŞTIRMA BULGULARININ TEMELİNDE GELİŞTİRMELER

DSM-5, tanı kriterlerine çok sayıda yeni araştırma bulgusu entegre ederek, ruhsal bozuklukların teşhisi için daha kanıta dayalı ve klinik olarak ilgili kılavuzlara yol açmıştır. Yeni baskı, çeşitli bozukluklar için kriterleri rafine etmek için nörogörüntüleme çalışmaları, genetik araştırmalar ve uzunlamasına çalışmalardan elde edilen bulguları içeriyor. Araştırma bulgularının bu entegrasyonu, DSM-5 kullanılarak yapılan teşhislerin doğruluğunu ve geçerliliğini geliştirerek, bireylerin en son bilimsel kanıtlara dayalı olarak uygun tedaviyi almalarını sağlamıştır.

DEHB

DSM 5’e kadar Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) tanı kriterleri çocuklara odaklanmıştı. DSM-IV-TR, tanı için 7 yaş öncesi dokümantasyonu dikkate aldığı için ergen ve yetişkinlere DEHB teşhisi konamıyordu. DSM-5 ile 12 yaştaki semptomlar dikkate alınmaya başlandı, böylece 7 yaş civarında, elde kaydı olmayan verilerle mevcut durumun adını koyamayıp debelenmek yerine, çocukluğun sona erdiği, ergenliğin başladığı dönem verileriyle ergen ve yetişkinlere teşhis konması da mümkün hale geldi. Bu yaş değişikliğinin yanı sıra yetişkin ve ergen DEHB belirtileri, tanımı, genel özellikleri ile ilgili de açıklamalar eklendi.

NÖROGELİŞİMSEL BOZUKLUKLAR

DSM-IV-TR’de genellikle ilk kez bebeklikte çocuklukta ve ergenlikte tanısı konan bozukluklar olarak geçen bölüm DSM-V’te nörogelişimsel bozukluklar olarak değiştirilmiştir.

ÖZGÜL ÖĞRENME BOZUKLUĞU

DSM-IV-TR’deki “Okuma Bozukluğu”, “Matematik Bozukluğu”, “Yazılı Anlatım Bozukluğu” ve “Başka Türlü Adlandırılmayan Öğrenme Bozukluğu” DSM-5’te “Özgül Öğrenme Bozukluğu” şekliyle birleştirilmiştir.

OTİSTİK BOZUKLUK

DSM-IV-TR’deki Otistik bozukluk, çocukluğun tümleşik olmayan bozukluğu, asperges bozukluğu ve başka türlü adlandırılmayan yaygın gelişimsel bozukluk DSM-5’te otistik spektrum bozukluğu olaran tak çatı altında toplanmıştır.

DSM-IV-TR’deki fonolojik bozukluk DSM-5’te konuşma sesi bozukluğu olarak adlandırılmıştır.

ŞİZOFRENİ

DSM-5’te şizofreninin alt tipleri tümüyle kaldırılmıştır.

Şizofreninin DSM–IV alt tipleri (yani paranoyak, düzensiz, katatonik, farklılaşmamış ve
rezidüel tipler) sınırlı tanısal stabiliteleri, düşük güvenilirlikleri ve zayıf geçerlilikleri nedeniyle elimine edilmiştir.

DSM-5’te ‘’Disparani ve Vajinismus ‘’ tek çatı altında toplanarak ‘’ Cinsel Organlarda İçegeçme Bozuklukları ‘’ olarak tekrar yer verilmiştir.

DSM-IV-TR’de zeka geriliği İçin “Mental Retardasyon” yerine “Anlıksal Yetiyitimi ‘’ kullanılmaya başlanmıştır.

DSM-5’te “Deperzonalizasyon Bozukluğu”nun ismi “Deperzonalizasyon/Derealizasyon Bozukluğu şeklinde değiştirilmiştir.

SOMOTOFORM

DSM-5’te “Somatoform Bozukluklar (Somatoform Disorders)” bölümünün ismine “Somatik Belirti ve İlişkili Bozukluklar (Somatic Symptom and Related Disorders)” olarak yer verilmiştir.

DSM- 5’e “Obsesif Kompülsif ve İlişkili Bozukluklar” bölümüne “Biriktiricilik Bozukluğu (Hoarding Disorder)” ve “Deri Yolma Bozukluğu (Excoriation Disorder)” ismiyle DSM-IV-TR’de hiç yer almayan bozukluklar ilave edilmiştir.

DSM-5’te “Akut Stres Bozukluğu’nun (Acute Stress Disorder) A ve B grubu tanı ölçütlerinde birtakım farklılıklar yapılmıştır.

DUYGUDURUM BOZUKLUKLARI

DSM-IV’deki duygudurum bozuklukları tamamen kaldırılarak onun yerine DSM-5’te iki uçlu ve ilgili bozukluklar ve depresif bozukluklar biçiminde iki farklı yeni bölüm oluşturulmuştur.

DSM-IV-TR’de Madde Kötüye Kullanımı/ Madde Bağımlılığı ismi yerine DSM-5’te ‘’Madde Kullanım Bozuklukları’’ olarak değiştirilmiştir.

İLETİŞİM BOZUKLUKLARI

DSM-5’teki “İletişim Bozuklukları” DSM-IV-TR’dekine göre daha geniş yer verilmiş daha ayrıntılı olarak anlatılmıştır.

DSM-IV-TR’deki “Şizofreni ve Diğer Psikotik Bozukluklar” bölümünün ismi DSM-5’te “Şizofreni Spektrumu ve Diğer Psikotik Bozukluklar” şeklinde yeniden adlandırılmıştır.

DSM-IV-TR ve DSM5 Arasındaki Farklar Nelerdir yazısını derleyen, geliştirenler: Derleyenler:  Rasyonel Psikoloji Enstitüsü