Rasyonel Duygucu Davranışçı Terapi (RDDT ya da ADDT) ve Bilişsel Terapi (BT) arasındaki benzerlikler ve farklılıklar nelerdir?
RDDT ve BT arasındaki farklar
Not: Kaynak göstererek alıntı yapılabilir.
29 Temmuz, 2023. Rasyonel Psikoloji Enstitüsü, Yazar: Doç. Dr. Murat Artıran
Bu yazıda iki psikoterapi yaklaşımı hakkında madde madde bazı önemli benzerlikler ve bazı önemli farklılıklar açıklanmıştır.
Genel bilgiler:
1. Bilişsel Davranışçı Terapi ismi ile TEK bir terapi yaklaşımından bahsedilemez. Beck yaklaşımlı Bilişsel Terapi’nin sonraki yıllarda ‘davranışçı’ yöntemleri de ele almasıyla Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) adı yaygınlaşmaya başlamıştır. Orijinal olarak Bilişsel Davranışçı TERAPİLER demek daha doğru olacaktır. Çünkü dünyada 50’ye yakın Bilişsel Davranışçı Terapi vardır. Yaklaşık 10 tanesi günümüzde aktif olarak kullanılmaktadır (RDDT, BT, DDT, KKT, DOT, ÇOT, RYT vs.)
2. BDT yaklaşımlarından en çok bilimsel çalışma yapılmış olanı, dünyada yaygın olanı Beck ekolü olarak bilinen Bilişsel Terapi ve Ellis ekolü olarak bilinen Rasyonel (Akılcı) Duygucu Davranışçı Terapi’dir.
3. BT ve RDDT aynı kuramsal temelden gelir ve amaçları bireylerin duygusal ve davranışsal durumlarını iyileştirmeyi, işlevsel hale getirmeyi ve sağlıklı düzeye çekmeye çalışır.
4. İlk bilişsel davranışçı terapi RDDT’dir. 1955 yılında Albert Ellis tarafından ortaya koyulmuştur. Aaron T. Beck ise kuramını 1962 yılından sonra geliştirmiştir.
5. BDT terapileri arasında ilk ‘davranışçı yöntemleri ve teknikleri’ içine alan terapi şekli RDDT’dir.
6. Tüm BDT yaklaşımları düşünceyi, bilişsel şemaları, inanışları yeniden yapılandırarak ruhsal rahatsızlıklara çözüm arar. Çünkü tüm psikolojik bozuklukların sebebinin büyük oranda (bilimsel çalışmalara göre %40 – %70 etki arasında bir oranı ile) bilişsel şemalar olduğu ortaya koyulmuştur.
Bazı Benzerlikler
1. Albert Ellis’in ABC modeli üzerine kurgulanmıştır. A: Olay/Durum/Tetikleyici, B: İnanışlar, düşünceler, tutumlar, C: duygullar, davranışlar, bedensel yansımalar
2. B-C linki üzerinde durur: Düşünce ve inanışlarımız, bakış açılarımız, ön yargılarımız — davranışlarımızı ve duygu durumumuzu belirler. A’lar değil!
3. Her iki terapi yaklaşımı da duygu-düşünce-davranış üçgeni üzerinde yoğunlukla çalışır
4: Her iki terapi yaklaşımı da ev ödevlerine, aktivitelere önem vererek ‘danışanın kendi kendine iyileşmesini ve gelişmesini hedefler’.
5. Her iki yaklaşım da Freud’un kuramına karşı kuramlar olarak bilinir.
6: Her iki yaklaşım da insanın değişim için potensiyeli olduğuna ve yeterli eforu sarfederse değişimin gerçekleşeceğini belirtir.
Bazı Farklılıklar
1. Beck yaklaşımlı BT semptomlara, işlevselliğe odaklanır; Ellis ekolü olan RDDT ise semptomların yanında daha çok uzun süreli felsefik değişim, anlamlı yaşam üzerine odaklanır.
2. Beck yaklaşımında ev ödevleri daha çok danışanın gelişimi için önemli olurken, RDDT’de ise ev ödevlerinin yanında seans içi değişim yani terapötik değişim öne çıkar.
3. Çürütme teknikleri olarak bilinen danışanın bilişsel şemalarının yeniden yapılandırılması işlemi, BT’de genel olarak ‘kanıt temelli çürütme’ üzerinde kurgulanırken, RDDT’de kanıt temelli çürütmenin yanında mantıksal çürütme, anlamsal çürütme gibi diğer birçok tekniğe başvurulur.
4. BT’de işlevsiz, sağlıksız, zarar verici duyguların yoğunluğu azaltılmaya çalışılırken, RDDT ise bu tür duygular farklı duygularla yer değiştirilir, yoğunluğun azaltılmasından ziyade niteliksel olarak değişim hedeflenir (suçluluk yerine pişmanlık, öfke yerine can sıkıntısı gibi)
5. Aynı şeyleri işaret eden ancak farklı terminalojilerle isimlendirilen teknikler, kavramlar kullanabilirler.
6. BT genel olarak direktif/yönlendirici terapi (değişim için danışanı yönlendiren) olarak bilinirken RDDT hem direktif hem de aktif bir tutumu savunur, yani RDDT terapisti daha katılımcı/paylaşımcı bir rol üstlenir.
7. Albert Ellis bir Klinik Psikolog, Aaron T. Beck bir psikiyatristtir, bu da danışana bakış, danışana yardım ve klinik değerlendirme de ufak farklılıklara yol açabilir.
RDDT ve BT arasındaki farklar elbette buradakinden daha çoktur ancak yine de bu psikoterapi yaklaşımların farklılıklarından çok daha fazla BENZER olduklarını söylemek daha uygundur. Bir Her iki eğitimi de almış olan bir RDDT terapisti ve bir BT terapisti bazen hangi terapi yaklaşımı ile danışanlarına yardımcı olduğunun bile farkında olmayabilir. Ayırt etmek veya ‘tamamen birini kullanıp diğerinin kullanmamak’ gibi bir durum seans içinde söz konusu olmayabilir.